Պացիենտների համար

Զարկերակները սրտից դեպի մարմնի հյուսվածքներ են տանում թթվածնով հարուստ արյունը, իսկ երակները սիրտ են վերադարձնում թթվածնից աղքատ արյունը: Երակները լինում են մակերեսային, որոնք մաշկին շատ մոտ են, խորանիստ՝ մկանների շուրջ, և պերֆորանտ (հաղորդակցական) երակներ, որոնք միակողմանի փականներով կապում են խորանիստ և մակերեսային երակները:

Խորանիստ երակները թափվում են ստորին սիներակ, որն, իր հերթին, միանում է սրտին: Խորանիստ երակների թրոմբոզը  (ԽԵԹ) նրանցում թրոմբի առաջացումն է: Սովորաբար, այն դիտվում է ստորին վերջույթների և կոնքի երակներում,  հազվադեպ՝ վերին վերջույթներում:

Խորանիստ անոթների թրոմբոզն արտահայտվում է այտուցվածությամբ, ցավով և տաքության զգացողությամբ: Այս ախտանշաններն արտահայտվում են թրոմբի տեղակայման շրջանում: Առկա վիճակի ամենածանր բարդությունը թոքային զարկերակի թրոմբոէմբոլիան է, երբ թրոմբը, դուրս գալով խորանիստ երակներից, հասնում է թոքային զարկերակներին ու խցանում: Դրա հետևանքով թոքերում և սրտում առաջանում է հիպերտենզիա: Դա ծայրահեղ ծանր վիճակ է, որը կարող է մահվան ելք ունենալ:

Խորանիստ անոթների թրոմբոզը դժվար է ախտորոշվում, սակայն ժամանակին կատարված ախտորոշումը և բուժումը կարող են արդյունավետ լինել:

Պատճառները

Թրոմբոզին նպաստում է երկարատև անշարժության արդյունքում երակներում արյան դանդաղ հոսքը կամ կանգը:

Հիմնական պատճառներն են.

•    վիրահատական միջամտությունները ոտքերի հոդերում, որովայնի խոռոչում և կրծքավանդակում,
•    ազդրի և ծնկի կոտրվածքները,
•    երկարատև ճամփորդությունները,
•    արյան մակարդելիության ժառանգական խնդիրները,
•    ուռուցքային հիվանդությունները,
•    երկարատև անկողնային ռեժիմը:

Նպաստող գործոններ են` սրտի իշեմիկ հիվանդությունը, ուղեղի արյան շրջանառության  սուր խանգարումը, ավելորդ քաշը, հղիությունը:

Ձեռքերի երակների թրոմբոզին նպաստող գործոններն են.

•    ներքին կաթետրի առկայությունը,
•    էլեկտրախթանիչի առկայությունը,
•    երակների շրջանում ուռուցքների առկայությունը:

Ախտորոշումը

Զննումից և անամնեզ հավաքելուց հետո բժիշկը նշանակում է երակների ուլտրաձայնային դուպլեքս սքանավորում, որը հնարավորություն է տալիս չափել երակի տրամագիծը, այնտեղ առկա թրոմբները և արյան հոսքի արագությունը: Անհրաժեշտության դեպքում իրականացվում է նաև Ֆլեբոգրաֆիա, որի ժամանակ երակի մեջ ներմուծվում է կոնտրաստ նյութ և ռենտգեն հետազոտությամբ ուսումնասիրվում երակների անատոմիան, թրոմբների առկայությունը:

Բուժումը

Սովորաբար, բուժումը կոնսերվատիվ է:

•    Հակամակարդիչներ՝ թրոմբի առաջացումը և հետագա աճը կանխող դեղորայք. հեպարինը նշանակվում է 5-7 օր, որից հետո` պերօրալ ընդունման դեղեր  (վարֆարինի հաբեր` 6 ամիս շարունակ): Պետք է չմոռանալ, որ հակամակարդիչները կարող են նպաստել արյունահոսությունների առաջացմանը: Այդ պատճառով բուժման ամբողջ ընթացքում անհրաժեշտ է կատարել արյան հետազոտություն:
•    Եթե թրոմբի չափերը շատ մեծ են, երբեմն խորհուևդ է տրվում իրականացնել թրոմբոլիզիս (թրոմբի լուծում):  Այս հետազոտության ժամանակ երակի մեջ ներմուծվում է համապատասխան պատրաստուկ: Թրոմբոլիտիկները նույնպես կարող են արյունահոսության պատճառ լինել:
•    Երբեմն անհրաժեշտ է լինում վիրահատական թրոմբէկտոմիա կատարել (թրոմբը հեռացնել երակից):
•    Թոքային զարկերակի թրոմբոէմբոլիայի վտանգի դեպքում ստորին սիներակում ներդրվում է հատուկ մետաղական ֆիլտր (КАВА-ФИЛЬТР), որը կարող է պաշտպանել թոքային էմբոլիայից՝ թրոմբը կանգնեցնելով մինչև նրա թոքային զարկերակ հասնելը:
•    Այտուցը նվազեցնելու համար օգտագործում է էլաստիկ բինտ:
•    Նշանակվում են ֆլեբոտոնիկներ  (դետրալեքս):