Լուրեր

Ինչպե՞ս կբնորոշեք միջողային սկավառակի ճողվածքը։

Միջողային սկավառակի ճողվածքը ողնաշարի հիվանդություն է, որի ժամանակ միջողային սկավառակը տարբեր պատճառներով տեղախախտվում է իր անատոմիական դիրքից՝ առաջացնելով կոնֆլիկտ շրջակա կառույցների հետ:

Միջողային սկավառակը երկու ողերի միջև գտնվող կապաններով սահմանափակված աճառային հյուսվածք է, որը պարունակում է պուլպոզ, դոնդողանման միջուկ:

Միջուկը, դուրս գալով ողնաշարային խողովակ, սեղմում է համապատասխան նյարդանոթային խուրձը, ողնուղեղը:

Որո՞նք են պատճառները և նպաստող գործոնները։

Ողնաշարի սկավառակի ճողվածքի պատճառ է հանդիսանում միջողային սկավառակի ոչ նորմալ սնուցումը, որն իր հերթին կարող է առաջանալ տարբեր պատճառներից: Դրանցից են ողնաշարի դեգեներատիվ դիստրոֆիկ փոփոխությունները: Միջողային սկավառակի ճողվածքի պատճառ կարող են հանդիսանալ նաև ողնաշարի վնասվածքները: Դրանք ընկնելու, վթարի, հարվածի հետևանքով առաջացած վնասվածքային /տրավմատիկ/ ճողվածքներն են:

Վնասվածքն առաջացնում է դիսկի սուր սեղմում /կոմպրեսիա/, և մի փոքր ճաքն արդեն նպաստում է ճողվածքի առաջացմանը: Ճողվածքի առաջացմանը նպաստում են նաև ֆիզիկական գերծանրաբեռնվածությունը, տարիքային փոփոխությունները:

Իսկ ընդհանրապես ողնաշարի ճողվածք հասկացությունը շատ լայն է. գրեթե բոլորի մոտ էլ հնարավոր է ճողվածքի առկայություն, որովհետև 22 տարեկանից հետո ողնաշարում սկսում են արդեն զարգանալ դեգեներատիվ փոփոխություններ:

Ինչպե՞ս է զարգանում ճողվածքը։

Ողնաշարային սկավառակի ճողվածքն ավելի հաճախ արտահայտվում է ողնաշարի գոտկային շրջանում, որտեղ էլ հիմնականում գտնվում է մարմնի ծանրության կենտրոնը: Միջողային սկավառակի արտաքին ֆիբրոզ օղը ժամանակի ընթացքում սկսում է ճաքեր ձեռք բերել և թուլանալ, և արդեն որևէ անզգույշ քայլ, ֆիզիկական աշխատանք նպաստում են այդ ճաքի ավելի մեծացմանը: Դա, ի վերջո, բերում է դոնդողանման միջուկի պարունակության դուրս գալուն դեպի բացված ճաքի շրջան: Երբ այն դուրս է գալիս դեպի ողնաշարային խողովակ, որտեղով նյարդեր են անցնում, դիտվում է նյարդաբանական խնդիր: Եթե այն վերին հատվածում է, տուժում է ողնուղեղը, և առաջ է գալիս նյարդաբանական համախտանիշ /դեֆիցիտ/:

Որտե՞ղ է ավելի հաճախ տեղակայվում միջողային ճողվածքը։

Ողնաշարի ճողվածքներն ըստ տեղակայման կարող են լինել մեդիալ՝ կենտրոնական խողովակի մեջ, պարամեդիալ, պարաֆորամինալ, ֆորամինալ:

Ճողվածքները կարող են լինել նաև բազմակի և ամենատարբեր չափերի: Սակայն ախտաբանության ընթացքը և ախտանշանները կախված են ոչ թե չափերից, այլ՝ տեղակայումից: Կան ֆորամինալ ճողվածքներ, որոնք առաջանում են ողնաշարային խողովակի ամենանեղ տեղում, որտեղով անցնում է նյարդը, և անգամ 4 մմ չափի դեպքում սարսափելի սուր ցավերի պատճառ են դառնում: Բայց երբեմն շատ մեծ, անգամ 2 սմ ճողվածքի դեպքում լուրջ ախտանշաններ չեն դիտվում:

Իմ աշխատանքի ընթացքում ամենատարբեր դեպքեր են եղել՝ ֆորամինալ փոքր ճողվածք, որին ոչ մի ցավազրկող չի օգնել, և մեծ չափի ու առանձնապես ախտանշաններ չառաջացրած ճողվածք:

Ինչպիսի՞ ախտանշաններ են դիտվում ողնաշարային սկավառակի ճողվածքի ժամանակ։

Միջողային սկավառակի ճողվածքն արտահայտվում է մեջքի ցավերով հիմնականում գոտկային հատվածում, որոնք ճառագայթում են դեպի ստորին վերջույթներ՝ առաջացնելով թմրածություն, ցավ կամ թուլություն: Ցավի տեղակայումը կախված է ճողվածքի տեղակայումից՝ գոտկայինի դեպքում ցավը կրակող բնույթի է, դեպի ստորին վերջույթներ ճառագայթող և կենտրոնանում է մեջքի ստորին հատվածում: Ժողովրդի մեջ այն հայտնի է ռադիկուլիտ, իշիաս, նյարդի բորբոքում և այլ անվանումներով: Այսօր նման ախտորոշումներ չեն դրվում, քանի որ ժամանակակից հետազոտություններով ճողվածքը շատ վաղ հայտնաբերվում է:

Ողնաշարի վերին հատվածի ճողվածքը դրսևորվում է մեջքի վերին հատվածի ցավերով, որը փոխանցվում է ձեռքերին, ուսերին, թիակային շրջանին, պարանոցին:

Միջողային սկավառակի յուրաքանչյուր ճողվածք տարբեր կերպ կարող է արտահայտվել, սակայն հիմնականում դրանք սուր բնույթ ունեն, հանկարծակի են առաջանում՝ կտրուկ թեքվելիս, պտտվելիս, ծանրություն բարձրացնելիս:

Պարանոցային հատվածի ճողվածքն այլ առանձնահատկություններ ունի. այն առաջացնում է նաև գլխացավ, գլխապտույտ, թմրություն, վեգետատիվ համակարգի խանգարումներ, քանի որ այդտեղ գտնվում են արյունատար անոթներ, որոնք, սպազմի ենթարկվելով, բերում են գլխուղեղի արյան շրջանառության խանգարումների:

Երկարատև պարանոցային օստեոխոնդրոզը կարող է նաև նևրոզի պատճառ դառնալ, որովհետև բարձին գլխի հարմար դիրք չգտնելը, չդադարող ցավերը բերում են քնի խանգարման: Ավելի շատ ախտաբանության մեջ ներգրավվում է կենտրոնական նյարդային համակարգը:

Ի՞նչ հետազոտություններ են անցկացվում։

Համալիր հետազոտությունն անհրաժեշտ է հիվանդի ընդհանուր պատկերը հասկանալու, ճողվածքի անհատականորեն ընտրված բուժում նշանակելու համար: Հետազոտություններից ամենաառաջինը նյարդաբանական զննումն է՝ նյարդաբանական խնդիրը կլինիկորեն գտնելը. թմրածություն, անզգայացում, ցավի ճառագայթում: Եթե նյարդաբանական խնդիր է հայտնաբերվում, բուժառուն ուղարկվում է ՄՌՏ-ի, որն ավելի փափուկ հյուսվածքների վերաբերյալ է տեղեկատվություն տալիս: Իսկ ոսկրային խնդիրների համար առաջին տեղում ԿՏ-ն է:

Կոնսերվատիվ և վիրաբուժական բուժման ընտրությունը։

Հետազոտությունների ժամանակ հաճախ հայտնաբերվում են տարբեր պաթոլոգիաներ՝ ուռուցքներ, անոթային խնդիրներ և իհարկե՝ ճողվածք: Այդ ամենի արդյունքում մշակվում է բուժման մոտեցումը: Եթե վիճակը սուր չէ և դեղորայքային բուժման կարիք կա, բուժառուն ուղարկվում է նյարդաբանի մոտ: Կոնսերվատիվ բուժման դեպքում դեղորայքի հետ նշանակվում են նաև տարբեր ֆիզիոթերապևտիկ միջոցառումներ:

Ոչ բոլոր ճողվածքներն են վիրահատելի․ դա խիստ ընտրողաբար է որոշվում: Որովհետև շատ դեպքերում նոր առաջացած ճողվածքը, չնայած իր մեծությանը, այնքան էլ անվերադարձելի չէ:

Սկզբում այն հեղուկային է, բայց աստիճանաբար ջրազրկվում, փոքրանում է ծավալով, և նյարդին սեղմող նրա ազդեցությունը գնալով նվազում է:

Բայց եթե խնդիրը շարունակվում է մի քանի ամիս, տանում վիճակի վատացման, եթե ցավը սուր է, և առկա է նյարդաբանական որոշակի համախտանիշ /դեֆիցիտ/՝ ստորին կամ վերին վերջույթների թուլություն կամ մարմնի որոշակի հատվածի թմրածություն, որը չի կարգավորվում ո՛չ ցավազրկողներով, ո՛չ հակաայտուցային և այլ դեղերով, և հիվանդը շտապ վիրահատական միջամտության կարիք ունի, կատարվում է վիրահատություն, և տարբեր մեթոդներով ճողվածքը հեռացվում է:

Ճողվածքի հեռացումից հետո շարունակվում է վերականգնողական բուժում, որպեսզի զերծ մնան կպումներից, բորբոքային խնդիրներից, և, իհարկե, նյարդը սնուցող, և օրգանիզմի որոշակի գործառույթները բարելավող միջոցառումներ կատարվեն:

Օգտագործվում են վիրահատական մի քանի մեթոդներ՝ էնդոսկոպիկ, բաց՝ ինվազիվ, փոքր ինվազիվ /վերջինի դեպքում հաճախակի կրկնություններ են լինում/: Ներկայում գրեթե չի կատարվում բաց վիրահատություն, արվում է միկրովիրահատություն՝ բաց, սակայն փոքր կտրվածքով:

Հիվանդի վրա վիրահատության տեսակը էական ազդեցություն չի թողնում․ վիրահատության հաջորդ օրը երկու դեպքում էլ հիվանդը քայլում է, սակայն ավելի գերադասելի է բաց վիրահատությունը, վիրաբույժի համար այն ավելի տեսանելի է, ապահով:

Ներկայում կիրառվում է նաև միջողային սկավառակի վապուրիզացիա /բարձր ջերմաստիճանով ազդեցության մեթոդ/, որը սակայն արդյունավետ է միայն նոր սկսվող ճողվածքների ժամանակ: Բայց այդ դեպքում ճիշտ ֆիզիկական հսկողություն պահպանելը, առողջ ապրելակերպը, քաշի վերահսկողությունը ևս 60-70 տոկոս դեպքերում կարող են արդյունք տալ: Եթե ճողվածքի կոմպրեսիան մեծ է, և այն ճիշտ բուժման չի ենթարկվում, կարող են լուրջ բարդություններ զարգանալ. գոտկային հատվածի դեպքում կարող է առաջանալ ստորին վերջույթների թուլացում, մկանային ատրոֆիա և, ի վերջո, հաշմանդամություն:

Ճողվածքի առաջացումից խուսափելու ձեր խորհուրդը։

Կանխարգելումը ճիշտ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունն է, մարզվելը, վիտամիններով հագեցած սնունդը, օրվա որոշակի ժամերի ակտիվ շարժման մեջ լինելը:

Այսօր ազգաբնակչությունը հիմնականում նստակյաց է, որի պատճառով միջողային սկավառակի վրա ծանրաբեռնվածությունն ավելի է մեծանում:

Իմ բուժառուներին խորհուրդ եմ տալիս առավոտյան զբաղվելու մարմնամարզությամբ: Պետք է ողնաշարային մկանա-ջլային հյուսվածքը լինի ձիգ, կոփված, ճկուն: Միջողային սկավառակները սնուցում են ստանում միայն շրջապատող կառույցներից: Եթե դրանք քիչ են շարժվում, արյան շրջնառությունը նվազում է, և ժամանակից շուտ են սկսվում դեգեներատիվ փոփոխությունները:

Վիրահատությունից հետո ևս թեթև մարմնամարզությունը ցուցված է: